Ρομπότ - 3

Το ρομπότ του Leonardo Da Vinci

Στο ερώτημα του κατά πόσο οι μηχανές μπορούν ν’ αποκτήσουν συνείδηση δεν υπάρχει συναίνεση. Για την ακρίβεια, υπάρχουν αντιγνωμίες ακόμα και για τη σημασία του όρου “ συνείδηση ”. Κανείς δεν έχει καταφέρει μέχρι σήμερα να διατυπώσει έναν κοινά αποδεκτό ορισμό.
Ο Μάρβιν Μίνσκυ του ΜΙΤ, ένας από τους ιδρυτές του πεδίου της τεχνητής νοημοσύνης, θεωρεί ότι η συνείδηση μοιάζει με “ μια ένωση επιμέρους εγκεφάλων ”, με την έννοια ότι η διαδικασία της σκέψης δεν επικεντρώνεται σ’ ένα μόνο σημείο του εγκεφάλου, αλλά απλώνεται σε διάφορα κέντρα, τα οποία βρίσκονται σε μόνιμο ανταγωνισμό μεταξύ τους. Συνεπώς, η συνείδηση μπορεί να θεωρηθεί ως συνέπεια των σκέψεων και των εικόνων που εκπορεύονται από τα επιμέρους, μικρότερα “ μυαλά ” του ανθρώπου, τα οποία διαγωνίζονται για το ποιο θ’ αποσπάσει την προσοχή μας.
Αντί λοιπόν ν’ αμπελοφιλοσοφούμε για τον ορισμό της συνείδησης, ίσως θάπρεπε να προσπαθήσουμε να κατατάξουμε τους διάφορους τύπους και τα επίπεδα συνείδησης. Μπορεί κάποια μέρα τα ρομπότ ν’ αποκτήσουν “ συνείδηση πυριτίου ”. Ίσως μάλιστα να διαθέτουν μια αρχιτεκτονική σκέψης κι επεξεργασίας πληροφοριών διαφορετική από τη δική μας.
Στο μέλλον, τα προηγμένα ρομπότ μπορεί να αμβλύνουν τα όρια ανάμεσα στο συντακτικό και τη σημαντική, κι οι απαιτήσεις τους να μη μπορούν να διακριθούν από αυτές του ανθρώπου. Εάν τους συμβεί αυτό, το ερώτημα “ όντως καταλαβαίνουν ; ” θα είναι ουσιαστικά αδιάφορο. Ένα ρομπότ που κατέχει πλήρως το συντακτικό και μπορεί να το χρησιμοποιήσει για κάθε πρακτική χρήση καταλαβαίνει τι ακούει. Με άλλα λόγια, η τέλεια γνώση της σύνταξης συνταυτίζεται με την κατανόηση.

.

Ο ανθρωποειδής εξωγήϊνος Gort, 1951

Θα μπορούσαν τα ρομπότ ν' αποδειχτούν επικίνδυνα ; Η απάντηση είναι " πιθανόν ναι ".

Ο πιο πεζός και καθημερινός κίνδυνος έχει να κάνει με την εξάρτηση των υποδομών μας από τους υπολογιστές. Τα δίκτυα ύδρευσης κι ηλεκτροδότησης, όπως και τα δίκτυα μεταφορών κι επικοινωνιών, θα είναι στο μέλλον όλο και πιο αυτοποιημένα. Οι πόλεις μας έχουν γίνει τόσο περίπλοκες, που μόνο περίπλοκα και δαιδαλώδη δίκτυα υπολογιστών μπορούν να ρυθμίζουν και να παρακολουθούν τις αχανείς υποδομές τους. Στο μέλλον, θα γίνεται όλο και πιο επιτακτική η ανάγκη εξοπλισμού των δικτύων υπολογιστών με το στοιχείο της τεχνητής νοημοσύνης. Μια βλάβη ή η ενδεχόμενη κατάρρευση αυτής της πανταχού παρούσας υπολογιστικής υποδομής, θα μπορούσε να προκαλέσει την παράλυση μιας πόλης, μιας χώρας, ακόμη κι ενός ολόκληρου πολιτισμού.

Άραγε, οι υπολογιστές θα μας ξεπεράσουν κάποια στιγμή σε ευφυϊα ; Το βέβαιο είναι ότι κανένας νόμος της φυσικής δεν το απαγορεύει. Εάν τα ρομπότ έχουν τη μορφή νευρικών δικτύων ικανών να μαθαίνουν και ν' αναπτύσσονται, σε σημείο που να μπορούν να μαθαίνουν πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά από εμάς, τότε είναι λογικό ότι κάποια μέρα θα μας ξεπεράσουν σε δυνατότητες λογικής σκέψης.

Ίσως αυτή τη στιγμή να δημιουργούμε τους εξελικτικούς μας διαδόχους. Κάποιοι επιστήμονες των υπολογιστών οραματίζονται ένα χρονικό σημείο όπου τα ρομπότ θα μπορούν να επεξεργαστούν πληροφορίες με απίστευτη ταχύτητα, δημιουργώντας νέα ρομπότ, μέχρι που η συλλογική τους ικανότητα επεξεργασίας πληροφοριών ν' αγγίξει σχεδόν το άπειρο.

...

Επισκευάζοντας ρομπότ

Randis Albion

Μακροπρόθεσμα, ορισμένοι επιστήμονες τάσσονται υπέρ της συγχώνευσης της τεχνολογίας του άνθρακα και του πυριτίου, θεωρώντας ότι είναι η καλύτερη λύση από το να περιμένουμε στωϊκά την εξαφάνιση του είδους μας. Εμείς οι άνθρωποι είμαστε φτιαγμένοι κυρίως από άνθρακα, σε αντίθεση με τα ρομπότ που βασίζονται ( τουλάχιστον προς το παρόν ) στο πυρίτιο. Ίσως η λύση θα είναι να ενωθούμε με τα δημιουργήματά μας : εάν συναντήσουμε ποτέ εξωγήϊνους, δεν θα πρέπει να εκπλαγούμε εάν διαπιστώσουμε ότι είναι εν μέρει οργανικά κι εν μέρει μηχανικά όντα, αφού έτσι θα μπορούν ν' αντέξουν τις κακουχίες των διαστημικών μετακινήσεων και ν' ακμάσουν σ' εχθρικά περιβάλλοντα.

Στο μακρινό μέλλον, τα ρομπότ ή τα ανθρωποειδή, βιολογικά ρομπότ ενδέχεται να μας χαρίσουν ακόμα και το δώρο της αθανασίας. " Τι θα γίνει όταν ο Ήλιος πεθάνει ή καταστρέψουμε εμείς οι ίδιοι τον πλανήτη μας ; Γιατί να μην δημιουργήσουμε καλύτερους φυσικούς, μηχανικούς και μαθηματικούς από αυτούς που έχουμε ; Ίσως χρειαστεί να γίνουμε οι αρχιτέκτονες του δικού μας μέλλοντος. Αν δεν το κάνουμε, ο πολιτισμός μας μπορεί και ν' αφανιστεί "προσθέτει ο Μάρβιν Μίνσκυ.

Ο Hans Moravec, ειδικός των υπολογιστών, οραματίζεται μια εποχή στο μακρινό μέλλον, στην οποία η αρχιτεκτονική των νευρώνων μας θα μπορεί να μεταφερθεί άμεσα, νευρώνα προς νευρώνα σε μια μηχανή, χαρίζοντάς μας κατά κάποιο τρόπο την αθανασία. Είναι μια παρατραβηγμένη σκέψη, η οποία όμως εντάσσεται στη σφαίρα του εφικτού. Ως εκ τούτου, σύμφωνα με ορισμένους επιστήμονες που κοιτάζουν στο πολύ απώτερο μέλλον, η αθανασία ( με τη μορφή σωμάτων από πυρίτιο ή με βελτιωμένο DNA ) μπορεί ν' αποτελεί την τελική κατάληξη του μέλλοντος της ανθρωπότητας.

Πηγές στοιχείων : Μίτσιο Κάκου, Η φυσική του ανέφικτου, Αβγό 2009, Time photos, Templates blog, Wikipedia.

Ρομπότ - 2

Τα ρομπότ NS-5
Εγώ, το ρομπότ - 2004

Ένα από τα επαναλαμβανόμενα θέματα της λογοτεχνίας και της τέχνης είναι το μηχανικό ον που θέλει να γίνει άνθρωπος και να νοιώσει κι αυτό τα ανθρώπινα αισθήματα. Δυστυχισμένο επειδή είναι φτιαγμένο από καλώδια και ψυχρό ατσάλι, αποζητά το γέλιο, το κλάμα κι όλες τις συναισθηματικές απολαύσεις ενός ανθρώπου.

Οι επιστήμονες που ασχολούνται με το πεδίο της τεχνητής νοημοσύνης έχουν την άποψη ότι τα συναισθήματα είναι ένα υποπροϊόν της εξέλιξης. Με απλά λόγια, οι άνθρωποι έχουν συναισθήματα, διότι αυτό είναι προς το εξελικτικό τους συμφέρον. Μας βοήθησαν να επιβιώσουμε στα δάση, ενώ ακόμα και σήμερα μας βοηθούν ν' αντιμετωπίζουμε τους κινδύνους της ζωής.

Το να μας αρέσει κάτι για παράδειγμα, είναι πολύ σημαντικό από εξελικτική άποψη, διότι τα περισσότερα πράγματα είναι επιβλαβή για τον άνθρωπο. Από τα εκατομμύρια αντικείμενα με τα οποία ερχόμαστε σε καθημερινή επαφή, ελάχιστα είναι ωφέλιμα. Συνεπώς, το να μας αρέσει κάτι σημαίνει ότι ξεχωρίζουμε τα απειροελάχιστα πράγματα που μπορεί να μας βλάψουν.
Η ζήλια, για να δούμε ένα άλλο παράδειγμα, είναι επίσης ένα σημαντικό συναίσθημα, διότι η αναπαραγωγική μας επιτυχία είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωση των γονιδίων μας και την μετάδοσή τους στην επόμενη γενιά ( μάλιστα, αυτός ακριβώς είναι ο λόγος για τον οποίο υπάρχουν τόσα πολλά κι έντονα συναισθήματα που συνδέονται με το σεξ και την αγάπη).

Η αιδώς και η μεταμέλεια είναι επίσης σημαντικά συναισθήματα, διότι μας βοηθούν να μάθουμε τα μυστικά της κοινωνικοποίησης, κάτι που είναι αναγκαίο για να λειτουργήσουμε σε μια συνεργατική κοινωνία. Εάν δεν ζητούσαμε ποτέ συγνώμη, κάποια στιγμή θα εξοστρακιζόμασταν από τη φυλή με αποτέλεσμα να εξανεμιστούν οι πιθανότητές μας να επιβιώσουμε και να μεταβιβάσουμε τα γονίδιά μας.

Η μοναξιά είναι ένα άλλο σημαντικό συναίσθημα, μονολότι, εκ πρώτης όψεως, μοιάζει άχρηστο και περιττό. Στο κάτω – κάτω, μπορούμε να ζήσουμε και μόνοι. Όμως, ο πόθος της συνύπαρξης με άλλους ανθρώπους είναι σημαντικός για την επιβίωσή μας, η οποία εξαρτάται από τους πόρους και τη στήριξη της φυλής.

Με άλλα λόγια, μόλις τα ρομπότ εξελιχθούν περισσότερο, θα είναι κι αυτά εξοπλισμένα με συναισθήματα. Ίσως τα ρομπότ εξελιχθούν έτσι, ώστε να δένονται συναισθηματικά με τους ιδιοκτήτες τους και αυτούς που τα φροντίζουν, προκειμένου να διασφαλίζουν ότι δεν θα καταλήξουν στα σκουπίδια. Εάν τα ρομπότ είχαν τέτοια συναισθήματα, θα γινόταν ευκολότερη η κοινωνική τους ένταξη ως χρήσιμων συντρόφων κι όχι ως ανταγωνιστών των ιδιοκτητών τους.

.

Φωτογράφηση μόδας S.Klein

Τα συναισθήματα παίζουν καίριο λόγο και στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Ασθενείς που πάσχουν από ένα συγκεκριμένο είδος εγκεφαλικής βλάβης χάνουν την ικανότητα να νοιώθουν το παραμικρό αίσθημα. Η νοητική τους ικανότητα μένει ανέπαφη, όμως δεν μπορούν να εκφράσουν κανένα συναίσθημα. Ο νευρολόγος Δρ. Antonio Damasio, της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Αιόβα που έχει μελετήσει αυτή την κατηγορία ασθενών, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι είναι σαν “ να γνωρίζουν αλλά να μην αισθάνονται ”. Χωρίς συναισθήματα να τους καθοδηγούν, σταθμίζουν αέναα τα υπέρ και τα κατά της κάθε επιλογής και το αποτέλεσμα είναι μια αναποφασιστικότητα που τους παραλύει. Οι υπόλοιποι λαμβάνουμε πολλές φορές τις αποφάσεις μας με βάση το “ προαίσθημα ” ή το “ ένστικτό ” μας. Οι ασθενείς που έχουν υποστεί βλάβες στο σύστημα επικοινωνίας του λογικού και του συναισθηματικού τμήματος του εγκεφάλου, δεν διαθέτουν αυτή την ικανότητα.

Όταν βγαίνουμε στην αγορά για παράδειγμα, υποσυνείδητα κάνουμε χιλιάδες αξιολογικές κρίσεις για κάθε τι που βλέπουμε. Σκεφτόμαστε, ας πούμε, ότι κάτι είναι πολύ ακριβό, πολύ φτηνό, πολύ φανταχτερό, πολύ χαζό, ή ακριβώς αυτό που θέλουμε. Για τους ασθενείς που πάσχουν από τη συγκεκριμένη εγκεφαλική βλάβη, τα ψώνια μπορεί ν’ αποδειχτούν εφιάλτης, αφού γι’ αυτούς όλα φαίνονται να έχουν την ίδια αξία.
Καθώς τα ρομπότ θα γίνονται ευφυή και θα μπορούν να κάνουν ανεξάρτητα τις επιλογές τους, ίσως αντιμετωπίσουν το ίδιο πρόβλημα : την παράλυση που προκαλείται από την αναποφασιστικότητά τους ( αυτό μας θυμίζει την παραβολή με το γάιδαρο που στέκεται μπροστά σε δύο μπάλες σανού και στο τέλος πεθαίνει από ασιτία, επειδή δεν μπορεί ν’ αποφασίσει ποια να φαει ). Σχολιάζοντας την έλλειψη συναισθημάτων των ρομπότ, ο Δρ. Rosalind Picard, του Εργαστηρίου Media του ΜΙΤ, λέει : “ Δεν μπορούν να ιεραρχήσουν τι είναι πιο σημαντικό. Αυτή είναι μια από τις μεγαλύτερες αδυναμίες τους. Απλούστατα, οι υπολογιστές δεν σκαμπάζουν ”.
Με άλλα λόγια, τα ρομπότ του μέλλοντος ίσως χρειαστούν τα συναισθήματα για να μπορούν να θέτουν στόχους και για να δίνουν νόημα και τάξη στη “ ζωή ” τους. Διαφορετικά, θα παραλύουν από τις άπειρες εναλλακτικές επιλογές τους.

Πηγές στοιχείων : Μίτσιο Κάκου, Η φυσική του ανέφικτου, Αβγό 2009, Time photos, Cyanatrendland, Wikipedia.

Ένα ρομπότ μαθαίνει να εκφράζεται

.

Το ρομποτικό κεφάλι του Αϊνστάιν

Πηγές στοιχείων : Science daily, UC San Diego.